Wam kury szczać prowadzić, a nie politykę robić - powiedział Józef Piłsudski do współpracowników po przyjeździe z Magdeburga do Warszawy, 11 listopada 1918, o socjalistycznym rządzie powołanym kilka dni wcześniej. Nie inaczej w oczach Piłsudskiego postrzegany był Sejm Ustawodawczy, którego pierwsze posiedzenie odbyło się 10 lutego 1919 roku. Maciej Rataj tak wspominał ów dzień: Porządek fatalny. Publiczność wpuszczono na salę obrad. Zajęła nie tylko boki sali, przejścia, ale i ławki poselskie. Z trudem ulokowałem się gdzieś na szarym końcu stojąc wśród publiczności. Jej stroje odbijały od kożuchów, pasiastych ubrań łowickich, białych sukman - chłopskich posłów. Chłopski sejm - jak mówiono. To była niezapomniana chwila. Dwaj marszałkowie - naczelnik Rzeczypospolitej Józef Piłsudski oraz chłopski marszałek sejmu Maciej Rataj nie przepadali za sposobem prowadzenia polityki przeciwnika, aczkolwiek obaj widzieli mocne swoje strony i szanowali się wzajemnie dla dobra młodego państwa polskiego.
Chłopski i partyjny hymn Stronnictwa Ludowego, na którego czele przez długie lata w kraju stał Maciej Rataj: gdy naród do boju wystąpił z orężem
Sylwetkę Macieja Rataja poznałem w sposób bardziej szczegółowy dzięki Polskiemu Radiu. To w eterze tej publicznej stacji nadano audycję z serii "Ludzie niepodległości". 17-minutowa audycja nie zaspokoiła mojej chęci jeszcze bardziej szczegółowego poznania losów marszałka Rataja.
Maciej Rataj we wspomnieniach współczesnych to książka składająca się z dwudziestu pięciu opowieści o Rataju, napisanych przez dwadzieścia pięć postaci, które miały szansę spotkać i pracować u boku marszałka. Ukazała się w setną rocznicę urodzin Rataja w 1984 roku. Z dwudziestu pięciu postaci, cokolwiek mówiły mi nazwiska dwóch - Józef Niećko i Jarosław Iwaszkiewicz, który swego czasu pełnił funkcję sekretarza marszałka sejmu. Jak wspominał po latach Iwaszkiewicz - Praca ta polegała na towarzyszeniu Ratajowi we wszystkich oficjalnych uroczystościach oraz na otwieraniu oficjalnej korespondencji, odpowiadaniu na wszystkie podania, prośby o pomoc i wsparcie i tym podobne listy, skierowane do Rataja jako do marszałka sejmu.
Sylwetkę Macieja Rataja poznałem w sposób bardziej szczegółowy dzięki Polskiemu Radiu. To w eterze tej publicznej stacji nadano audycję z serii "Ludzie niepodległości". 17-minutowa audycja nie zaspokoiła mojej chęci jeszcze bardziej szczegółowego poznania losów marszałka Rataja.
Maciej Rataj we wspomnieniach współczesnych to książka składająca się z dwudziestu pięciu opowieści o Rataju, napisanych przez dwadzieścia pięć postaci, które miały szansę spotkać i pracować u boku marszałka. Ukazała się w setną rocznicę urodzin Rataja w 1984 roku. Z dwudziestu pięciu postaci, cokolwiek mówiły mi nazwiska dwóch - Józef Niećko i Jarosław Iwaszkiewicz, który swego czasu pełnił funkcję sekretarza marszałka sejmu. Jak wspominał po latach Iwaszkiewicz - Praca ta polegała na towarzyszeniu Ratajowi we wszystkich oficjalnych uroczystościach oraz na otwieraniu oficjalnej korespondencji, odpowiadaniu na wszystkie podania, prośby o pomoc i wsparcie i tym podobne listy, skierowane do Rataja jako do marszałka sejmu.
Maciej Rataj urodził się we wsi Chłopy w powiecie Rudki pod zaborem rosyjskim w 1884 roku. Szeregu inicjatyw podejmowanych przez Macieja Rataja nie sposób nawet streścić w recenzji, ograniczę się więc wyłącznie do wypisania zajęć, których się podejmował: z biednej rodziny chłopskiej trafił na Uniwersytet Lwowski. Zanim jednak do tego doszło, na terenach wsi rodzinnej już prężniej zaczęły działać w gromadach koła Stronnictwa Ludowego, które zrzeszały sympatyków odzyskania niepodległości kraju.
Warto zauważyć, że inteligencja nie pacyfikowała takich prób działalności politycznej chłopów. Być może miasto doszło do wniosku, że bez wsi i bez chłopów nie da się odzyskać utraconej państwowości.
Korepetytor w czasie studiów we Lwowie, nauczyciel gimnazjum w Zamościu, działalność oświatowo - polityczna na wsi, guwerner synów księcia Witolda Czartoryskiego, poseł na Sejm Ustawodawczy 1919, Minister Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, marszałek sejmu w latach 1922-1928, interrex pełniący obowiązki prezydenta RP po zamordowaniu Gabriela Narutowicza, oraz w czasie zamachu majowego w roku 1926. Po przejęciu władzy siłą przez Piłsudskiego przy pomocy przewrotu majowego - Rataj, mimo, że jest przeciwnikiem politycznym obozu sanacyjnego, nadal pełni funkcję marszałka sejmu. Jest jednym z garstki czołowych opozycjonistów, którzy nie stanęli na ławie oskarżenia w czasie wydarzeń brzeskich, które zapoczątkowane zostały w roku 1930: W atmosferze zaostrzonej walki politycznej zostały przedterminowo rozpisane nowe wybory do sejmu, które odbyły się w listopadzie 1930 roku.Wskutek terroru władz wobec opozycji, fałszerstw i nadużyć wyborczych - stronnictwa ludowe zdobyły łącznie tylko 48 mandatów poselskich. Przed wyborami Piłsudski rozkazał zaaresztować czołowych przywódców Centrolewu i osadzić ich w twierdzy wojskowej w Brześciu nad Bugiem.
Po procesie brzeskim Maciej Rataj zajmuje się polityką opozycyjną oraz redagowaniem kilku chłopskich magazynów. Podtrzymuje w ten sposób bojowy nastrój chłopski przeciw jedynowładztwu Józefa Piłsudskiego oraz niespokojnej sytuacji za zachodnią granicą Polski.
Warto zauważyć, że inteligencja nie pacyfikowała takich prób działalności politycznej chłopów. Być może miasto doszło do wniosku, że bez wsi i bez chłopów nie da się odzyskać utraconej państwowości.
 |
| Zespół Szkół Przyrodniczych im. Macieja Rataja w moim mieście |
Po procesie brzeskim Maciej Rataj zajmuje się polityką opozycyjną oraz redagowaniem kilku chłopskich magazynów. Podtrzymuje w ten sposób bojowy nastrój chłopski przeciw jedynowładztwu Józefa Piłsudskiego oraz niespokojnej sytuacji za zachodnią granicą Polski.
Zdobycie bardzo dobrego wykształcenia to jednak nie wszystko, by znaleźć się na samym szczycie i mieć wpływ na losy kraju. Maciej Rataj został dostrzeżony przez ogół posłów także dlatego, że dzięki swojemu małżeństwu wszedł także na drogę inteligencką. Jego ślub z Bolesławą Wiczyńską w roku 1909 otwiera przed nim ścieżkę kariery inteligenckiej. Żona zmarła nagle w roku 1932. Wówczas Maciejowi Ratajowi została córka Hanna Stankiewicz i wnuk Maciej. Los wojny obszedł się z rodziną Rataja wyjątkowo okrutnie. W początkowych etapach II wojny światowej Rataj tworzył podziemny ruch oporu na terenie Polski i ani myślał przenosić się do Londynu. Na miejscu stworzył organizację o nazwie Polityczny Komitet Porozumiewawczy - to najbardziej znana wojenna inicjatywa Macieja Rataja, w struktury której oficjalnie nigdy nie wstąpił. O Batalionach Chłopskich również zapomnieć nie sposób
Jeszcze raz bardzo polecam audycję Polskiego Radia. Ekspert dr Janusz Gmitruk w sposób dla mnie mega ciekawy wypełnił informacjami tę audycję.
(żeby nie było: tak, wiem: Janusz Gmitruk TW "XX-24" - tajny współpracownik SB w latach 1974-1980 - nie ma to jednak dla mnie znaczenia w kontekście czasów, o których Gmitruk opowiada, czyli o latach 1884 - 1940).
Maciej Rataj został rozstrzelany przez gestapo w nocy 20/21 czerwca 1940 roku we wsi Palmiry. Zginął wraz z setkami innych Polaków - patriotów - w ramach tzw. akcji A-B (eksterminacja inteligencji polskiej) nakazanej przez generalnego gubernatora Hansa Franka.
W mieszkaniu Macieja Rataja przy ulicy Hożej 14 zginęli od wybuchu bomby w czasie Powstania Warszawskiego: córka Anna, zięć Tadeusz i wnuczek Maciej - Stankiewiczowie.
Książka Stanisława Lato to dla mnie kopalnia ciekawostek z lat 1918 - 1940. Dziwnie, a zarazem świetnie jest czytać fragmenty od Jarosława Iwaszkiewicza typu: Kiedy na wiosnę 1923 roku prezydent Wojciechowski udawał się do Gdyni na poświęcenie pierwszego mola portowego, towarzyszyli mu wszyscy wyżsi urzędnicy państwowi, między innymi i mój pryncypał (Maciej Rataj), któremu oczywiście byłem w podróży potrzebny. Nasz pociąg spotkał się z pociągiem prezydenta Rzeczypospolitej w Kartuzach i stamtąd dopiero mieliśmy się udać nazajutrz rano na owo święto do rybackiej wioski. Gdynia a.d. 1923 - wieś portowa :)
Z perspektywy ponad stu lat istnienia Ruchu Ludowego na ziemiach polskich łatwo można wysnuć wniosek, że Maciej Rataj był jednym z niewielu naprawdę wielkich przywódców chłopskich, o którym można by napisać "mąż stanu": Tomasz Nocznicki, Wincenty Witos, Maciej Rataj, Józef Niećko, Stanisław Mikołajczyk - te postaci wymieniam bez namysłu, gdy mowa o ruchu ludowym na ziemiach odrodzonej Rzeczypospolitej.
.
OCENA: 6/10 (dobra)
TYTUŁ: Maciej Rataj we wspomnieniach współczesnych
WYBÓR I OPRACOWANIE: Stanisław Lato
WYDAWNICTWO: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza
ILOŚĆ STRON: 328
ROK: 1984
CENA: 1,50 zł.
Książka kupiona w antykwariacie
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz